BİLİM TEKNOLOJİ

Akımlar Savaşı

Akımlar Savaşı
Nikola TESLA ve Thomas EDISON arasındaki akımlar savaşı aslında gelecekte doğru akımın mı yoksa alternatif akımın mı daha yaygın kullanılması gerektiğinin mücadelesiydi. Ampulün mucidi olarak tanınıp bilim dünyasında vazgeçilmez bir yer edinen Edison doğru akım kullanmanın daha avantajlı olduğunu  savunuyordu. Bilim dünyasında hak ettiği üne kavuşamamış Tesla ise; elektrik akımının manyetizma ile taşınmasının daha faydalı olduğunu ileri sürüyordu. Peki sonuç ne oldu? Zaman her iki bilim insanını da haklı çıkardı. Bugün ne doğru akımdan ne de alternatif akımdan vazgeçebiliyoruz. Özellikle elektrik ve manyetizmanın birleşmesiyle oluşan elektromanyetizma iletişim dünyasından elektronik araç ve gereçlere kadar her yerde kullanılıyor.

Ampulü bulmasıyla ünlenen ancak çalışmaları sadece bununla sınırlı olmayan, yüzlerce  patentli buluşu olan Edison, yaptığı çalışmalarla gelecek nesillerin önünü açan önemli bir bilim insanı olmuştur. Sinema sektörünün temellerini atan, ilk bilim dergisini çıkaran ve fonografın da mucidi olan Edison, elektrikte pil ya da akülerden elde edilen doğru akımın kullanılmasını savundu. Yaptığı icatlardan dolayı kendisinde sihirli güç olduğuna inananlara başarısının sırrının ‘az bir kısmının deha, çoğunun alın teri’ olduğunu söyledi. Edison’un yaşadığı dönem incelendiğinde ampulle ilgili çalışmalar yapanın sadece Edison olmadığı anlaşılır. Bir çok bilim insanı ve mucit elektrik ve ampulle ilgili çalışmalar yapmıştır. Bilim insanları arasındaki buluş yapma, patent alma ve icatları ticarileşme yarışında Edison çok başarılıdır. İsminin bu günlere gelmesini sağlayan da bilimsel çalışmaları kadar ticari kabiliyetidir. Aslında o sadece çok iyi bir girişimcidir. Ampulün mucidi olarak tarihe geçmesini sağlayan daha önce yapılan çalışmaların üzerine daha ucuz, kullanışlı ve dayanıklı ampulü icat etmesidir.  

Yaptığı onca buluşa ve muhteşem zekasına rağmen bilim dünyasında hak ettiği üne ölümünden yıllar sonra kavuşabilen Tesla ise, otel odasında yokluk içinde ölü bulunduğunda günümüzde kullanılan bir çok teknolojik araç ve gerecin temellerini o yıllarda atmıştı bile. Elektrik ve manyetizmaya ait hâlâ geçerliliğini koruyan fikirleri ve icatlarıyla bilime katkıları inkar edilemez. “Bir gün Niyagara Şelalesi’ni elektrik üretmek için kullanacağı” sözü çok dikkat çekicidir.

Aslında bu iki mucidin yolu bir yerlerde kesişmiştir fakat temel fikir ayrılıkları ve Edison’un  menfi tavrı yollarını ayırmıştır. Edison ve Tesla arasındaki en önemli fark Edison’un hırslı olması ve  parayı kullanabilmesidir. Kurduğu laboratuvarda bilimsel çalışmalar yapan bir ekibi vardır. O zamanın en önemli gelişmelerinden birisi olan elektriğin günlük yaşamda kullanılmasına dair pek çok çalışma yapar, patent alır. Şirket kurar ve icadını paraya çevirmeyi başarır. Hatta Teslas’ya  yaptırdığı bir işin parasını ödemez. New York sokaklarını lambalarla aydınlatır. Daha sonra tüm dünyaya yayılan ampul sadece Edison’un adıyla anılmaya başlar. Oysa ondan önce de bir çok bilim insanı ampulün bu hale gelmesine katkı yapmışlardır. Asıl başarı da budur.

Peki neydi bu iki önemli bilim insanı arasında rekabete yol açan ve günümüze kadar uzanan  önemli konu? Akımlar Savaşı nedir? Fizik biliminin ayrıntılarına çok fazla girmeden doğru akım ve alternatif akımdan  bahsedelim. Biliyorsunuz, barajlarda üretilen elektrik tellerle/kablolarla şehirlere ve evlere taşınır. Bu sırada kablolardaki dirençten dolayı enerji kaybı oluşur. Tesla bu soruna elektrik akımının manyetik alan değişimi ile yani alternatif akım kullanarak taşınmasıyla çözüm bulunabileceğini savunmuştur. Gerçekten de bu gün akım barajlardan evlerimize “yüksek gerilim düşük akım” prensibiyle daha az enerji kaybı yaşayarak alternatif akımla taşınıyor. Trafolar ya da cep telefonlarımızın şarj cihazları  da manyetik alanı değiştirerek voltajı düşürüyor. Böylece binlerce voltluk akım önce trafolarla  evlere 220 volta sonra da örneğin cep telefonlarımızın şarj cihazlarıyla 12 volta kadar iniyor. Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz. Tesla alternatif akım konusunda haklı çıkmıştır. Ancak Edison’un savunduğu  doğru akım da  kumandalarda, oyuncak arabalarda, araçların akülerinde kullanılarak yaşamımızın bir parçası olmaya devam ediyor.    

YAZAR HAKKINDA
Hasan Kaya
Hasan Kaya
Genç İstikbal Dergisi Yazarı
YORUMLAR
İçeriğe ait yorum bulunmamaktadır.
YORUM YAPIN