BİLİM TEKNOLOJİ

Doğal Bir Hediye: Cannabis Sativa

Doğal Bir Hediye: Cannabis Sativa
Cannabinaceae familyasına mensup olan kenevir, tek yıllık odunsu bir bitkidir. Kenevir Orta Asya’ya özgü bir bitki olmakla birlikte günümüzde tüm dünyaya yayılmıştır. Farklı türleri bulunmasına karşın lif üretimi için kullanılan ve endüstriyel öneme sahip olan türü cannabis sativadır. Cannabis indica türü kenevir üretimi ise narkotik özellikleri nedeniyle, dünya çapında yasaklanmıştır. İnsanlık tarihinin en eski kültür ve tekstil bitkilerinden biri olan kenevir, arkeolojik araştırmalar sonucu M.Ö. 8.000 yıllarına ait kenevir kumaşı bulunduğu Kolombiya tarih enstitüsü tarafından açıklanmıştır ve 12.000 yıldan fazla bir süredir yetiştirildiği öne sürülmektedir. Muhtemelen demir çağında Orta Avrupa'ya ulaştı ve İngiltere'de Anglosaksonlar (MS 800-1000) tarafından kullanıldı. Tarih boyunca kenevir tekstil, ev ürünleri gibi orta asya kültüründe çokça kullanılmış ve ülke ekonomilerine şekillendirme ve ekonomik katkı sağlamıştır. Önemini 19. yy. sonlarına kadar da korumuştur. Ancak 20. yy ’da ardı ardına engellere takılmış ve gelişimini bir türlü sürdürememiştir. Gelişen teknoloji, yasaklar ve savaş dönemleri nedeniyle birlikte diğer doğal liflerin etkili bir biçimde kullanılmasına olanak tanınmış ve daha ince ipliklerle beraber daha hafif kumaşların üretimi mümkün olmuştur. Bunun yanı sıra 1930’lara gelindiğinde ticari kaygılarla çıkartılan esrar karşıtı yasalar kenevir tarımına büyük sekte vurmuştur. Ayıca bu dönemlerde gelişen savaş sanayisine paralel olarak önem kazanmaya başlayan sentetik lifler piyasada boy göstermeye başlamış ve tüm bu etkenlerin birleşimiyle kenevir lifleri tekstil üretimindeki önemlerini kaybetmeye yüz tutmuştur. Son yıllarda ise petrol bazlı ya da sentetik olarak üretilen ürünlerin doğaya verdikleri zarardan ve çevreye verdikleri kirlilikten dolayı kenevir gibi doğal katkı maddeleri tekrar gündeme gelmiştir.

Kenevir, tamamından yararlanılabilen ve çok farklı alanlarda ekonomik değere sahip, hemen hemen tüm kullanım alanlarında üstünlükleri söz konusu olan değerli ve ender bir bitkidir. Örneğin, çatı ve duvar malzemesi yapımında lif ve mineral karışımının ağırlık, dayanıklılık ve kalite kriterleri göz önüne alındığında beton kullanımına oranla daha avantajlı olduğu saptanmıştır. Yine şu anda tüm BMW 5 Serisi otomobillerdeki kapı panellerinin yanı sıra yüksek kaliteli piston yataklarının üretimi için kullanılmaktadır. Mercedes ve BMW kapı panelleri, gösterge panoları vb. kompozitler için kenevir lifini kullanmaktadır. Çin, kenevir tekstilinin en büyük ihracatçısı konumundadır. Kenevirden yapılan giysiler, hafiflikleri ve terletmemesi nedeniyle, tüm dünyadaki modacıların kreasyonlarında yer almaktadır.

Gövdesi kenevirden üretilen otomobillerin dayanıklılığı çelikten üretilenlere göre on kat daha fazla olmaktadır. 20.yy. başlarında, kenevirden türetilen selüloz, plastiklere yönelik yenilenebilir hammadde haline getirilmiştir. 1930’larda Henry Ford, kenevir liflerini kullanarak, biyolojik alaşım maddelerinden, bir araba prototipi geliştirmiştir. Günümüzden yaklaşık 70-80 yıl kadar önce kenevir lif ve saplarından biyomalzeme üretilmiş ve araba kaportasında kullanılmıştır. Çevre dostu bina üretiminde; tuğla, yalıtım malzemesi vb. alanlarda kenevirden elde edilen ürünlerin üretiminde kullanılmaktadır. Kenevir türevli karbon nano materyali, yüksek güçlü lityum-iyon pillerde daha hızlı şarj edilmesini sağlamak için grafit yerine kullanımı başarıldı. Bu da yeni nesil yarı iletken oluşturmada kenevir potansiyeline olan ilgiyi arttırdı. Kenevir lifleri kullanılarak üretilen dokusuz yüzey malzemelerin, ateşe dayanıklılığının yapılan araştırmalar sonucunda arttığı da tespit edilmiştir.  Bunlara ek olarak Balistik koruyucu giysilerde de son yıllarda kenevir katkılı zırhlar üzerine çalışmalar yapılmaktadır ve bu çalışmalarda çelik zırhlardan daha yüksek mukavemet sağladıkları tespit edilmeye başlanmıştır.  Yine havacılıkta uçak yapımında yapılan araştırmalarda daha etkili olduğu gözlemlenen kenevir takviyeli sandviç yapılı kompozitler kullanılmaya başlanmıştır.

Tüm bu üstünlüklerine ek olarak kenevirin; birim alanda bol miktarda yaprak üretmesi sebebiyle bol oksijen üretimi, sürdürülebilir olmayan hammaddelerin- petrol türevlerinden elde edilen plastik, toksik polimerler ve ormanlardan elde edilen kağıt gibi yerini alabilmesi, yakacak olarak kullanıldığında dahi karbon ayak izi bakımından avantajlı olması, yabancı otlarla mücadelede diğer tarla bitkilerinden üstün olması, üretiminde ekonomik anlamda 31 kayıtlara geçmiş çok az hastalığının bulunması sebebiyle insektisit, fungusit vb. ilaçlara pek ihtiyacının olmaması gibi özellikleri, kenevirin çevre dostu bir bitki olduğunu, ağaç popülasyonlarının korunmasında ve doğaya saygılı tarım uygulamalarında kilit role sahip olabileceğini göstermektedir.

Son olarak İsviçre'de "Her şey kenevirden" adlı mağazada, kitaptan şampuana kadar birçok ürün kenevirden üretilmektedir. Kâğıt, kumaş ve gıda ürünlerinin yapımına, endüstriyel ve özel enerji üretimine katkısı olan ve aynı zamanda havayı temizlerken toprağı besleyen bir tek doğal kaynak olarak kenevir bilinmektedir.

YAZAR HAKKINDA
Fatih Celalettin Türkmen
Fatih Celalettin Türkmen
Genç İstikbal Dergisi Yazarı
YORUMLAR
İçeriğe ait yorum bulunmamaktadır.
YORUM YAPIN