GÜNDEM

Eğitimde Öz Düzenleme

Eğitimde Öz Düzenleme
Eğitim, bireyde istenen yönde değişiklikler meydana getirmek amacıyla düzenlenen, planlı ve programlı bir faaliyettir. Eğitimin formel ve enformel olmak üzere iki çeşidi mevcuttur. Tanımını yaptığımız eğitim türü, plan ve programı olması ve istenen yönde davranış değişikliği meydana getirmesi yönüyle formel eğitimi ifade etmektedir. Bizlerin okul gibi eğitim kurumları dışında, gerek aile gerek çevreden gördüğümüz, öğrendiğimiz olumlu ya da olumsuz şeyler ise enformel eğitimin kapsamındadır. Fakat asıl olarak plan ve program dâhilinde yapılması gereken ve bireyi olumlu anlamda istenen yöne evriltmek amacıyla yapılan eğitim formel eğitimdir. Günümüzde de okullarda yapılan eğitim bu türden eğitime örnek olarak gösterilebilir.

Günümüz dünyasında eğitim faaliyeti, yıllardan beri süregelen ve alıştığımız bir tarzda yapılamıyor. Bütün dünyada salgın sebebiyle eğitim faaliyeti uzaktan ve internet üzerinden gerçekleştirilmekte. Bu da okulun fonksiyonlarında birtakım değişikliklerin meydana gelmesine, bireyin kendi öğrenme faaliyetini ve eğitim disiplinini yürütme becerisinin yükselmesine sebep oluyor. Bu sebep oluş aslında bir zorunluluk. Öğrenci, eğer bu eğitim faaliyetinde kendisini geliştirmek ve bir sonraki aşamaya atmak istiyorsa, sadece uzaktan ve internet tabanlı eğitimle yetinmeyip kendisini yönetebilmelidir. Bu da, öncelikle eğitimin en temel ilkelerinden biri olan güdülenmenin yüksek olmasıyla başlar. Öğrenci, öncelikle eğitim faaliyeti içerisinde aktif olduğunun farkına varmalı, daha sonra da eğitimi almaya istekli ve meraklı olmalıdır. Birey gerçekten en çok merak ettiği ve öğrenmek için istek duyduğu şeyleri kolayca öğrenebilir. Bu da, bireyin kendi farkındalığının üst seviyede olmasıyla başlar. Daha sonra da o farkındalığın, bireyde kendi eğitim sürecinin bir yürütücüsü olma kabiliyetine erişebilme yolunda ilerlemesi gereklidir. Bir anlamda, düşünce süreçlerinin yanında eylem kabiliyetinin de aynı anda bireyde bulunması şarttır.

Önceki ayda, bireyin kendi düşünce süreçleri üzerine düşünmesi ve onu yönlendirmesini içeren ‘’metabilişsel düşünme’’ konusuyla ilgilenmiştik. Eğitimde öz düzenleme de aslında metabilişsel düşünmeyle benzer özellikler gösterir fakat temelde birkaç farklılığı da barındırır. Öncelikle öz düzenleme eğitim içerisinde, bireyin eğitimle ilgili kendi kararlarını alması, kendisini disipline etmesi ve eylemlerini ona göre yönlendirmesini içerir. Metabilişsel düşünme ise sadece eğitim içinde değil, hayat boyu devam eden, geniş kapsamlı, ama daha soyut, salt düşünme üzerine kuruludur. Bu bakımdan, eğitimde öz düzenleme, bireyin eğitimle ilgili gerek kendisini gerekse de çevresini düzenlemesi, kararlar verebilmesi, gerektiğinde düzeltmeler yapabilmesini öngörür. Birey, bu eğitim faaliyetinde öncelikle ne öğrenmek istediğini sormalı, verdiği yanıt çerçevesinde, öğrenmek istediği şeyi nasıl öğrenebileceğine ilişkin fikir üretmeli, sonra da bu öğrenmesine yardımcı olabilecek yan kaynakları aramalı, o kaynaklardan edindiği bilgileri zihninde organize etmeli ve sonunda da kendisini değerlendirmelidir. Bütün bunların yanında birey, çalışma ortamını düzenler, çalışma ortamında kendi disiplinini sağlamak açısından zamanı verimli kullanma konusunda kararlar alır ve uygulama esnasında öğrenip öğrenemediğini ya da öğrenirken zorluk yaşadığı konuları saptayarak, önceden aldığı kararları düzenleme yoluna gider. Uzaktan eğitim faaliyetinde ise, internet üzerinden kendi öğrenmelerini belirli bir yere kadar yönetebilse de, bunun yanında ek öğrenme faaliyetleri de oluşturması, bireyin aktif bir eğitim yaşantısı geçirmesi açısından oldukça önemlidir. 

Günümüz şartlarında kabul gören eğitim anlayışında, birey artık edilgen ve bilginin alıcısı değil, etkin ve bilgiye ulaşma çabası içerisinde olan bir konumdadır. Bu eğitim anlayışına göre sadece eğitim sonunda yapılan değerlendirmeler değil, bireyin süreç içerisinde bilgiye ulaşma çabası ve bu doğrultuda yaptığı öz düzenleme faaliyetleri de önem kazanmış durumda. Çünkü bireyin kendi eğitim faaliyetini sürdürmesi, hem kendi metabilişsel düşünmesini oluşturmasını, kendi düşünme süreçleriyle öğrenmenin arasında bir ilişki kurmasını ve bilgiyi zihninde yapılandırarak anlamlı öğrenmeyi gerçekleştirmesini sağlar. Bunun yanında, bugünün dünyasındaki son gelişmeler sonucunda önem kazanan uzaktan eğitim ve internet tabanlı öğrenme faaliyetleri, bu eğitim anlayışında bireyin daha da etkin olmasını, kendi öğrenme faaliyetlerini daha anlamlı öğrenmelerle desteklemesini, ileriki aşamaya daha donanımlı girmesinde etkili olabilir. Fakat bilgiyi yapılandırmaktan uzak, bilginin hazır alıcısı olan ve öğrenme faaliyetlerini düzenlemeden, kendini değerlendirmeden uzaktan eğitim faaliyetine katılan bireylerde ise olumsuz sonuçlar kaçınılmaz olacaktır. Bu münasebetle eğitim sürecindeki bireyde, öncelikle eğitime yönelik güdülenmenin oluşması, sonrasında da planlı ve disiplinli bir öz düzenleme kabiliyetinin gelişmesi, günümüz dünyasında faydalı olacaktır. Yarına daha donanımlı ve etkin bir varoluşla ulaşılmasında, bireydeki bu öz düzenleme kapasitesinin yüksekliği hayati bir rol oynayacaktır.

YAZAR HAKKINDA
Mehmet Emin Mertoğlu
Mehmet Emin Mertoğlu
Genç İstikbal Dergisi Yazarı
YORUMLAR
İçeriğe ait yorum bulunmamaktadır.
YORUM YAPIN