‘’Kaos’’un TDK’deki kelime anlamı: Evrenin, düzene girmeden önceki biçimden yoksun, uyumsuz ve karışık durumudur. Genel tanım için ise; düzen içinde düzensizlik, düzensizlik içinde düzen olması diyebiliriz. Bu durumu örneklendirecek olursak eğer; bir stadın ortasında olduğunuzu hayal edin ve oradan seyircilere bakın, bir sürü insan ve hepsi farklı şekilde hareket etmekte, tıpkı karıncalar gibi fakat içine girdiğinizde aslında orada hareket eden insanlar birbirine çarpmadan kendi işi için hareket ediyor, konuşan insanlar birbirlerini duyabileceği şekilde konuşuyor fakat stadın ortasındayken orada bir uğultu vardı, burada düzensizlik içinde bir düzenin olduğunu bir düzenin içinde düzensizlik olduğunu görebilirsiniz ve kaos teorisi ise bu durumu açıklamak için doğmuştur.

Biz insanların çevremizi, dünyamızı anlamak için kullandığımız yöntemlerden biri de bilim ve bilim doğayı anlamamız için genel olarak matematik bilimi temeli üzerine kurulmuştur. Biz bu zamanda kuvvetin tanımı için ‘’F=m.a’’ (kuvvet = kütle x ivme) denklemini kullanırız ve klasik fizik olarak birçok sistemimiz bu denklem ve türevleri üzerine kurulmuştur. Fakat dünyamızda, doğamızda anlayamadığımız birçok şey var ve insanlar anlam veremedikleri karmaşıklıklara kaotik kelimesini kullanırlar. Çünkü şunun farkındayız ki; düzensiz görünen olaylar içinde aslında yukarıda verdiğimiz örnek gibi düzen yattığını biliriz, aksi olarak düzen içinde düzensizlik yattığını da. Kaos Teorisi kısaca lineer olmayan düzensiz ve öngörülemeyen olayları inceler. Kaos Teorisinin en çok kullanıldığı bilim, meteoroloji bilimidir. Hava tahmin olaylarında havanın, rüzgarın, bulutların durumu ve vaziyeti matematiksel veriler olarak bilgisayar similasyonuna aktarılır ve çıkan sonuçlar bizim hava tahminlerimiz olur. Bu işlemlerde çok fazla değişken vardır; çok küçük, ihmal edilebilir diyebileceğimiz değişken bile hesapladığımız bir haftalık hava tahminlerinde 2. günden itibaren hatalı çıkmaya başlayabilir. Bir de kaos teorisi ile beraber kullanılan fraktal geometrisi vardır. Fraktal geometrisi, matematikte birbirini tekrar eden geometrinin oluşturduğu karmaşık şekillerdir ve doğa, bu geometri ile şekillenir. Örnek olarak bir ağaç yaprağının damarlarına bakıp birde üstüne o ağacın dallarına bakmanız yeterli olacaktır. Fraktal geometrisi, adı üstünde geometrik düzeni inceler ve Kaos Teorisi içinde yer alır diyebiliriz.

Kaos Teorisini, günlük yaşantımızda bilimsel olmadan da olsa kullanıyoruz. İnsan dediğimiz canlı kaotik bir varlıktır, fakat basit hareket eder. Örnek verecek olursak, insan yemek yemek için birçok olasılık geçirir aklından; akşama ne yapsam ne yesem sorusu başlı başına bir ton ayrıntı içeren bir sorudur fakat yapılan eylem yaşamımızda geçen günler boyunca her gün birden fazla yaptığımız bir eylemdir. Eğitim sistemlerimiz genelde lineer düşünme üzerine kuruludur. İnsanın iki çeşit düşünme olayı vardır; biri lineer yani sırayla belirli kalıplar izlenerek, düşünerek gerçekleştirilir. Örnek verecek olursak ‘’11x77 nedir?’’ desem, ister aklınızdan isterseniz de kağıt kalemle yapın, belirli bir sıra izleyeceksiniz. Bir de kaotik düşünce vardır, bu ise genel olarak beyindeki kaotik yapılar kullanılarak, karşımızdaki duruma bakılarak anlık tepki vermemizdir. Örnek olarak önyargıyı kullanabiliriz. Kaos teorisini en kolay kullanabileceğiniz yol, etrafınızdan dikkat dağıtıcı ögeleri kaldırmak ve kendinizle baş başa kalmanızdır.

Bu yazıda Kaos Teorisini olabildiğince basit bir şekilde açıklamaya çalıştım, konuyu biraz daha derinlemesine öğrenmek isterseniz James Gleic’in Kaos adlı kitabını okuyabilirsiniz.

Düşünme konusunu daha detaylı öğrenmek isterseniz, Daniel Kahneman’ın Hızlı ve Yavaş Düşünme adlı kitabını okuyabilirsiniz.